• NGECHE MOKADHO

NGECHE LUO 

Jaduong' Abila
Ajos wuod Atiga Ny'Ochola WuonAbila@jaluo.com 

190. Tin ok en fuwo
Bedo ng'at matin ok en fuwo nimar nyathi bende nyalo puonjo wuon, kata bedo jatelo ok ochuno ni nyaka yier mana jaduong mang'ongo, ka diponi nitie rawera matimne nikare kendo oromo tayo jodongo to bende inyalo mana miye ombulu, kuom ranyisi; Orengo nodhi e od bura maduong mokwongo kaen gi higni manok ahinya, kendo en emane obedo kaka ng'at ma hike tin ahinya e od bura. To mano ne ok omone bedo jatelo. Kata obedo ni bang' ndalo manok nogoyo kuot piny ne nyamreche nikech tich ang'enge mane idwaro tiye godo.

Mar ariyo an kane achako puonjo joluo ngeche to oganda mang'eny ne ochako ng'ur ka gipenjore nito mano to oa gi kanye, en jaduong mane maok wang'eyono? An awuon ok ang'ongo ruok en mana chir kod ngwono. Sani koro ji somo wechegi nyaka jodongo ma mbas wuora kendo gipuoyo. Omiyo tin tin ok en midekre. Odidi ilunyo mana kar tinne, apuoyo bende nyalo puonjo liech.

191. Tuk dumbe dumbe mit ne nyithindo to en ywak maduong' ne joka ogwal
Ka nyithindo tugo e yawo en mor maduong' ne gin giwegi, ogwal to ywagore ma ode tiende to owe ng'ute, kaka otimre onge! Nimar mor mar jaluo e mbuyi mar jaluo dot kom ok en mor ne jamwa maok nyal some kata jaluo molala ma dhogi orwenyo wacho mana ni mago to ketho seche, koro an awuon ere kaka anyalo kawo thuolo mara mar ndiko to ng'ato wachoni tugo! en mana kaka nyathi ma tugo dumbe dumbe to ogwal wachoni mano masira ma ratipo. Chalo ng'at ma ogedo e kor liech to ka liech ochopo to muko odno koparoni mano en mana bungu moro ema odino kore, kendo ochako manyien, nyithindo bende leng'ore mana e od ogwal kata sama ogwal dwaro yueyo mos...!

Ngeroni puonjowa ni wang neno mopogore, paro bende paro mopogore kuom ng'ato ka ng'ato, mor mar dhano ka timo nyasi maduong en yang'o dhiang' kata im to en ywak maduong ne joka le nimar gin ema inegogi.

192. Wang' mikudho ema gawi (chiero ma ithiedho ema gawi)
Konyo ji ber ahinya, mak mana ng'ano ma ikonyo ema ndhogi, mana kaka Mig. Tom Mboya nokonyo Okuche bang'e to gi chiele gi lisasi kayiem nono, wuod Seda bende mana kamano, Mig. Oginga kane ose konyo Kenyatta to bang'e olokore kode tung' mosuo. Ka igolo ne ng'ato gimoro e wang'e to wang'no ema obiro gawi godo. Kata sani Raila Amollo temo konyo jo-Kanu matek matamre gi nono, kuom hawi marach ginyalo turo oseke kato giwachoni math orumo...! mana ka gisewuok e ngegu. Omiyo joluo nyaka tang' gi onjelo nimar rieko mane gitiyo godo Lwanda Magere pok wich owil godo.

Kata e mier kuonde ma wadakie donge ineno ka nyathi obalo kod jonyuol bang' ketho pesa mang'eny e yor tiegruok. Kendo koro owachoni en ok onyal konyo jodongo gin bende ginyalo mana manyo margi giwegi. Kane onge jonyuol bende ok nonyal chopo e okang' makoro entie sani.

06-14-2000

Omiyo kaka gombo nomiyo ondiek ong'ute obam, in bende inyalo bedo edier ataro ma kuma ichom tami. Jo wagunda wachoni duto marieny kendo pichni ok gin mula omiyo yiero en mari. Kik ilaw winy ariyo kuong imak achiel korka ilaw machielo.

194. Wat ng'we/thing'o
Wat iye ogajore kendo fwenyo ndache ok yot onyalo kelo rach kata ber, ok inyal kethe nimar kane onyuoli e dala jokuoge kata jojuogi to onge kaka inyalo loko, nimar oganda duto ong'eye, kata iber to nyawadu moro to kwelo kata ido to iwinjo mana ka ji wachoni, mano owadgi ng'ane...Kain kod mwandu to owadu ema okwalo dheri ere kaka ibiro time? Wat chalo kaka mise mar ot ma ok inyal muko ka ot ose chung'.

195. Wuor nyakon chiel ok wuothgo e kudho
Ka ichako timo gimoro to tem mondo itieke, kata ka ipuro puodho to tem chopo keyo nimar masira moro nyalo wuok ma puodho nind e buya. Ere kaka inyalo wuothogi wuor achiel e kudho? Donge dipo ka kudho ondhomo tiendi, omiyo rwak wuor kon gi kon eka inyalo wuotho e kudho. Bedo kod yie ber to yie nus ok nyal kuoyi. Nimar jachien nyalo loyi.

196. Winyo bende uyo to ka aye to piyo
Gimoro ka gimoro bedo gi gikone, onge gima siko.

197. Winyo ka winyo ni gi ywakne
Ng'ato ka ng'ato ni gi pokne, omiyo kata ng'ato lawre kodi ma nade to ok onyal mayi michni. Mana kaka winy odak e bunge to ywakgi pogore opogore, moro ka moro ywago mana ywakne owuon.

198. Yie ok neg ji duto
Masira mar tho nyalo juko ji mathoth, to nyaka ng'ato achiel tony. Ngwono mar Nyasaye onge ng'at ma nyalo fwenyo.

199. Yie gore piny ka chigni gowo
Nitie yie tieng' ariyo "Yie" ma kwang' e nam kod "Yie" mar chuny/pach dhano, yie ma kwang' e nam nyalo gore piny e dho wath ka chiegni gowo ma neg oganda buora. Chuny dhano bende nyalo jok ma gima nyocha ose geno timo bare, Keny bende nyalo kethore e odiechieng ma wuon kisera ochano ka nyako oloko pache.
Dhako ma yach bende nyathi nyalo tho e iye ka odong' juma achiel kata ndalo ariyo.

Kik ibed ma mor gi keyo mapok ichopo nikech kwer nyalo tur ma puodho nind gi buya. Ber mondo wabed gi yie motegni kuom gimoro amora ma watimo nyaka giko. Kik chunywa jogi....

200. Oyundi ni dhi kulo,

Oyundi ni tienda lit.
Oyundi ni dhi puodho,
Oyundi ni tienda lit.
Oyundi ni dhi rego,
Oyundi ni tienda lit.
Oyundi ni dhi tedi,
Oyundi ni tienda lit.
Oyundi ni bi chiem,
Oyundi ni sese se..........

Thu tinda adong arom gi bap joka nera.
(PINY OSIKO TO OK SIKIE.....)

NYIKWA RAMOGI MANO EMA KELOWA E GIKO ABICH NGECHE; MED SOMO KODWA......

DAHER WINJO PACHI IN BENDE.........!

"winyo bende uyo ka aye to piyo....."

WUON ABILA
OGELLO Mak'OKULLO