AGAJA
KUYO

BARUPE

WECHE DONGRUOK

MBAKA

NONRO

JEXJALUO ****

NGECHE LUO

GI GWENG'

THUM

TEDO

LUO KITGI GI TIMBEGI

SIGENDNI LUO

THUOND WECHE

 
 
 
 
 
 
 
 

Nwang' e-mail ka jaluo.com

Referundum mar joluo

Oloo wuod Chiga: Asewinjo twak mar referundum ka oa kuom mig.Odundo Ja Karateng, mig.Onyango Oluoch nyaka koro okwanye gi wuon Abila.
An to daher penjo kama:
 -pogruok mar joluo ma wawuoyeni biro konyo wa gi ang'o?
Odundo ja Karateng': Pogruok biro konyowa gi serikal mar wa ma wegi. Kuom seche ma wawuoyeni, ang'eyoni jotendwa ma yande wayiero (MPs) kata gichiemo e mesa mar bura (parliament), to gichiemo ka chunygi onge mor ahinya, kendo chiemo deyogi, nikech gichiemo gi jo miriambo kod jowuoro kod jokuo kod jonek.  Kaka ungeyo ni agirimiti (MOU) mane giloso(LDP)  gi jomokogi (NAK), mane giwinjore ni gited ateda e agulu achiel (NARC), to ka chiemo ochiek, to gipogo mana e diere. To ngang'; ka chiemo ne koro ose chiek to jowadgigi (NAK), to moloyo jated ring'o (Kibaki) ne joyako ring'o motero thuchegi pep, mit giweyo jowa (jo LDP) mana gi kuon gi choke! Koro chokegi kata giswagi ma tore, ondhudho tin mak rom kata mana nyithindo  mosomo!

Ka serikal marwa wawegi, wan ema watedo, kendo ka chiemo ose chiek, to wachiemo achiema chuth ma wayieng' wan joka Podho . To seche ma wayieng' kendo kuot obarowa, ka jodongowa yueyo kuot, ng'ede mane waketo tenge ne joka Mudama bende wamiyo wuoyi ma chap chap Gor Sungu tero, nikech wan joka Podho waonge sadha. Kendo kariyo ndalo ariyo adek moko kanyo, to waketo yawuotwagi bende eyo, tero aliya manyocha wabulo ne wedewagi:
Raphael Tuju ne joka Gwara,
Orwa ojode ne joka Otiak,
Phillip Okundi ne joka Oluk,
Anyang' Nyong'o ne joka Arwa.  K'Arwa bor wuod Nyong'o, ikaw Oreng'o nyiwuodhi.
Job Omino ne joka Aluru,
Owino Oyugi ne nyikwa Onam,
Achilo Ayako ne joka  Amadi,
Olweny kod Peter Odoyo ne joka  Julu,
Eric Nyamunga ne joka Akwa,
Ahenda gi Owidi Otieno owuoth kanyakla ne joka Okwach,
Sammy Weya gi Ojwang' K'Ombudo bende ne joka Lang'o,
Jakoyo Midiwo ne joka Obar,
Ondiek Stephen, into iter aliya ne okepewa joka Ayira,
Oburu Oginga, ibende iter aliya ne okepe, joka  Toro.

Zadok Syongo to ok or (en okelo hawi), iweye mana kama giywaye oseke gi Raila no. Mende mar joka Kombe to wuon Abila ong'eyo kaka otimo. Joka Kombe ose duwowa ahinya, molonyo dugwa oko!

Oloo wuod Chiga: Pogruok ni nyalo medo adita moro mar kuon e mesa ne oganda Luo? Koso jaluo ma common to biro yudo ohala mane?
Odundo ja Karateng':Ahinya! We apimnie mana machuok:
1. Sukari ka wuok Sikim, kod Awendo, wamadhe, to modong' wauso ne pinje mamoko, wanwang'o foreign exchange.
2. Ngege gi Mbuta gi rech ma moko, wayuayo e nambwa, aye ka rech ose romowa, modong' wauso, bende wanwang'o foreign exchange.
3. Pamba ma Kano gi mieche mamoko, waloso godo lepwa, to  lewni moko wauso ne pinje ma moko, wanwang'o foreign exchange.
4. Watali mabiro, madwaro neno jaluo, kaka odak, kod timbene, gi nambe maduong' ma ne Nyasaye omiye, ma weyo pesa e kuonde nindo gi chiemo.
5. Tije ma gik ma awuoye malogi biro kelo ne jaluo.
6. Tije ma wuok kuom serikal mar jaluo owuon to!
7. Tije mawuok kuom parastatal (posta, apida, nam nyanza, gi mamoko) mar serikal mar jaluo owuon to! 
8. To bengi ma serikal mar jaluo oloso, ma Donde owuon ema oloso agirimiti mare to!
9. Sikul sistem ma olos gi yawuoyi ma osomo ma ka akwanoni digri ma gin godo to wiya obara nyaka o'clock. Ji ka Atieno Odhiambo, Wayoga, Ouma Muga, Masolo, Ochieng', Ogot.
10. Laktar mathiedho tuoche kila aina, masani odiwo loka, mabiro duogo dala nikech serikal koro margi.
11. Yawuoyi gi nyiri ma biro yawo ohelni mopogore opogore nikech koro yamo opogore, serikal en maru!

Omera ber ng'eny ma ok dakwan ni ma atieki!

Oloo wuod Chiga: Epiny masani oseyudore ni riwruok e teko. Mae momiyo kata mana companies madongo sani riwore (integration).
Pinje bende sani riwore. To riwruok masani ok en political. En economic integration!
Odundo ja Karateng': Mano to iwuoyo. Riwruok ok en politikal, en ekonomikal. Mano ema omiyo ber wago ligala wan joka Podho (politikal), kaaye to wariwore gi  jomoko e ohala (ekonomikal). Mana kaka wuon Abila nyocha ose wacho cha, jok ma ok joluo ma ohero biro e pinywa timo ohala, mago foreign investors ma waonge godo gi wach, bende wajiwogi mondo gitim kamano. To kata kamano, ng'e ni pinywani ok wadwarie tugo, ma jo maundu machalo olkida maketho pinje mang'eny ok wawenegi thuolo, kata jokuoge machalo yawa mayande oyako Kenya oweyowa gi dhier ka, ok wadwar. Jok ma nego jotendwa bende koro wang'adone gi mpaka.

Oloo wuod Chiga: Rach oganda Luo en achiel. Wadwa hero siasa ahinya. Asewuothe pinje Luo mang'eny.
Kamora mora ma dhie en siasa.Siasa!
Jotend Luo bende medo mana jiwo wa e yor siasa. Wagoyo siasa to dhier to medore e kindwa.
Odundo ja Karateng': Mani nyalo bedo adier. To onego wapenjre gima omiyo wahero siasa. Adwaro miyi ranyisi achiel. E dala ma nitiere yuto moromo (middle class), ngima ja bedoga ma yot ne jodalano. Nyithindo dhi sikul, kendo bang'e giyudo tije (ka nitie tije ne ji mosomo). Gin kod seche matin ahinya mag mbaka ma ok kony ofuku, to nikech gisiko gidich e yore mag somo, kata mag nwang'o mwandu. Wuon dalani ong'ere ne jodalani, to kata kamano ok ochune ni ong'ong're ne jodalane seche duto, nikech ne ose keto foundation mar discipline. Miyo ngima dhi nyime ma kare kata wuon dala nitie, kata oonge. Mani bende e kaka serikal onego bedi ne raia. Ka wase yiero jotendwa, kendo gidonjo e tije ma wamiyogi mag siasa, kendo gitimogi kaka owinjore, ngimawa, wan raia onego bed ni dhi nyime ma gik siasa go kata wawinjo, to kadho akadha ma ok thag wiwa.
An aparo ni ka jaluo ohero siasa, en nikech ng'enygi onge tije, kata ohala, kata somo ma miyo wigi bedo modich. Koro obuongo ma de opong' gi somo, kata rieko mar tich, kata ohala, koro pong' kod weche mag siasa. To kendo timore kama nikech gik matimore e serikal sechegi tungo wigi, ok migi mor, madi ginuang' godo yueyo mar keto chunygi e gik machielo manyalo konyo ngimagi. Inyalo paro ndalo Kenyatta, kata sani ndalo Kibaki, okuyu mang'eny thoro nyiso joluo ni "wacha siasa", to ndalo mane jo kalenjin winjo maber, to okuyu ne osiko e siasa mana kaka jaluo. Ndalo mane jo kalenjin winjo maber, okuyu ne ni wathagore marom.
Gima atemo wachoni ka en ni ng'at ma piny owacho orito interests mage, ochiemo maber, aye onindo maber, kendo ochiew ka omor, onang'o breakfast, aye odhi loso yore mag tije, kata ohande, kata somo mare. Odich, kendo owuoro awuora gima omiyo in jaluo ok inyal bedo satisfied gi chogo mar apida, kata mar ekonomic planning, kat mar watali momiyino!

Oloo wuod Chiga: Ei oganda Luo kende ema ji dhi ir mjumbe( MP) mondo omigi pesa mar school fees! To ma bedo kamano nikech dhier marwa - kaluore gi hero siasa.
Odundo ja Karateng': Mani onego ng'ong'ni duk mar dhier ei Luo. Dine gin gi nyalo, ok de gibed jokwecho. Jaluo en ng'at ma proud ma ka ine ni obedo jakwecho, otamo mana wang'e ora!

Oloo wuod Chiga: An aneno ni mondo wa go 'about turn'. Daher wacho gi dho wasungu ni " seek ye first the economic kingdom - and the rest shall follow"
Watem uru kaka wanyalo invest e piny Luo. Yawuot Luo man tie e pinje maoko bende nyalo konyo ahinya eyor ni.
Odundo ja Karateng': Investment e piny Luo ok rach. En mana ni historia bende puonjowa kaka jowa mose timo kamano pesagi ne olal nono, to mana nikech serikal ma rach. Joluo adi ma ne okawo pesagi duto ma onyiewo lowo sikim ma pesagi olal pep? Gweng'wa wuonwa moro ma nyinge Fredrick Ododa ne onyiewo gweng' ngima Koru. Ndalo mane jokalenjin yako, ne ok giweyo  nyithind Ododa gi lwetgi hach! Joluo adi ma ose nyiewo matatu, kata buses ma pesago olal pep? To yie mar ywayo rech? To bengi? koso wiwu wil gi Thabiti. To Luo Thrift? Be ing'eyo ni kata mana matoka mitero godo jaluo maiti dala sani gin mana mag kabinde moko, to onge ngama  jaluo omiyo luor maloyo jaluo wadgi motho? An daher duoki ni "seek yee first the political kingdom - and the rest will follow".

Oloo wuod Chiga: Tajiri ng'eny ahinya ei piny Luo. En mana ni gin ngudi. Odundo ja Karateng': E sechegi to tajiri tin ahinya ei Luo. Gima dimedgi en weruok gi jo miriambo, gi jokuoge, gi jonek ma ose mayowa kuom higni mangeny mose kadho gi.

Oloo wuod Chiga: Jaluo ok ohero konyo jaluo wadgi. Jaluo en jasike owuon.
Odundo ja Karateng': Ori, nyalo bedo ni nitiere joluo ariyo adek moko ma ok ohero konyo jowadgi. Kata kamano, my experience en ni majority to oherore ndi. E ndalo mane pod an rawera, kane adhi Narobi dwaro tich, ne abworo mana e od babana Amos Nyonga, ma wariwo godo wat kuom kwara ma nyinge Audi, wuod Ochiel. Amos to wuod Olweny ma wuod Ochiel. We apimnie ni Amos kod mamana Flora, ma jo Karateng' duto dendo ni min Ochiel (Mano wuoyi maduong' e od Amos), ne okonyo joluo mang'eny ahinya kod kar dag Nairobi, ka gimanyo tich - nyingji ma ong'ong'ore en ni jo go lam. Amos bende ne en fundi, kendo ne okonyo joluo mang'eny kod tich. To mano en mana ranyisi achiel. Joluo mang'eny Nairobi kata e town ma moko inuang'o ka ng'ato odak gi ji mang'eny mowuok e extended family gi. Timni  kabinde moko meng'eny onge go. Okuyu ng'iyo mana ode kende, obiro miyo wadgi tich, to tek ahinya ni odag gi wadgi! En hera ma wan godo e chunywa, man e rembwa joluo, ema miyowa kawo ting' mapekni mar dak gi extended family, mit matin moyudoreno wachamo kanyakla. Ranyisi machielo, Onyango wuod Sulman Adero bende ne okedonwa ma wayudo osiptal Chulaimbo. Donge en jaluo wadwa? Donge oherowa? jo Karateng' koro ok wuoth mabor ka gidhi dwaro thieth, mak mana ni serikal ema ok kel yath. Ori ng'i ang'iya Chiga gweng'i kanyo, ibiro yudo examples mogudho mag jothuru moherore, moko bende oheri in iwuon mokadho.

Oloo wuod Chiga: Omiyo kuom mano an aneno ni referundum mondo wapogre ok bi konyo wa.  Jo pinje mamoko ochayo wa mana nikech dhier. To wana bed modhier nyaka kara ng'o?
Odundo ja Karateng': Moi ne owacho ni jaluo inyiewo gi siling eluf abich. Gima ne ok owacho en ni en owuon ne otimo berne mondo jaluo osik modhier. Kata wan wede kode kamano (mano nyakwar Kombe, dalagi wuon to Ragen, wuod Kombe. Kombe en owadgi Ramogi, ma kwarwa maduong', ok Ramogi Ajwang' - kaka wuon Abila yande ose puonjowa malong'o), to ne onyiso achaye maduong' kuom od Ramogi.  Dhier wa to otimo alimtidi nyaka wager "Israel" wa wawegi, wawe bedo wasumbni jo "Misri" eka ne wayud konyruok!

Ka in gi mari moro ma di wandik ka to orni
Akelo,Nyar Kager 
jaluo@jaluo.com
Daher winjo dwondi in bende, iwinjo?

Kata inyalo oro twak kod weche manyien ne: Mig. Ajos wuod Atiga
  WuonAbila@jaluo.com

GALAMORO : Riwruok mar JOLUO e Piny Ngima, orwaku uduto mondo ubed e kanyakla mar burani. Ornwa nyingi gi nondi kaka obedo. Riwruok e teko joka Nyanam.

WENDO MIWA PARO

OD PAKRUOK