Dhoudi mogero Gem (Asumbi gi Yala)

 

Mig. Arreddo Nyang’ nyocha omedo orona penjo e kit dak jo-Gem man milambo to gi mago mane odong’ Siaya (Yala), kuom mano Nyokwa Ramogi yud dwoko mwalo kanyo kaka kit tuk mar jo-Gem nobedo.

Penjo Mokuongo: Kar dar ka Jo-Gem Asumbi oa loka siaya ne gin e bwo tend kwaro mane? Koso dine bed ni Ka Kwaro (Gem) osegero dalane Yala, to ne oweyo joge moko kono eka oidho loka milambo gi libamba ma oluorowa sani?

Dwoko penj mokwongo: Jo-Gem owuok e anyuola mar joka Anda, Anda onyuolo yawuoyi adek gin: Alego Ragem gi Ragenya. Ragem onyuolo wuoyi achiel miluongo ni Kwenda. Kwenda onyuolo yawuoyi abiriyo to gike e gwenge mopogore opogore. To gi ke e gwenge mopogore opogore.

Kata kamano nitie yawuoyi ariyo kod nyasgogo (nyako modhi ka tedo to oduogo odak dalagi).Yawuote gin; Were gi Thomo kod Nyasgogo miluongo ni Gilo, Were (Kochieng odak ei Kwenda). Yawuoyi mane oke e gwenge moko gin; Oguta ei Nyakach, Nyalwala ema oloso gweng’ miluongo ni Kochia, Agoro ni Nyakach, Sare ni Nyakach kod Owiti ema ogero piny Gem Asumbi man milambo. Agoro gi Sare jogegi moko nodar odhi milambo but K’Oyugi kama sani ogerie sikul miluongoni Agoro Sare. Yawuoyi ariyo mane odong’ kod nyako achiel ema oriwo piny kod Ojuodhi Tipo. Mago e oganda jo-Gem mane odong’ Siaya, kuom mano mago duto mane oke nolokore oganda achiel kendo ok gikendre mago mane odong’ Siaya nochalo kaka jo-Libambagi. Mano ema omiyo gikendore gi jogo mane odhi milambo.

Penjo mar Ariyo: Libamba man ei Gem. Ei Gem Asumbi wan kod jo-dak kaka Wagire, Kakremba, Nyakach(Koguta), Wakeru to gi mamoko: Jogi ere kaka ne gikelo donjo ei Gem Asumbi, Koso ne gibiro gi Kwaro mane ogero Gem? Korka nyuolruok Koguta ok onyuolore kendo ginok kabisa, Kakremba gi Wakeru to koro sani osebedo oganda maduong kabisa.

Dwoko penj mar ariyo: Oganda mane oriwore gi jo-Gem Asumbi kaka; Wagire Kakremba (anyuolagi odak but Migori) gi Wakeru gin jo-libamba, Nyakach k’Oguta to aselero e dwoko mokwongo malo kanyo.

Penjo Mar Adek: Keny/Nyombo ekind Gem: Wang’eyo maler ni Jo-Gem ma Nyanza ma milambo gi man loka Yala kendore! Mani dibed yor bam kod nywandruok eyor nyuomo nyodo koso en nang’o nikech aneno ka wan mana joka Kwaro achiel?

Dwoko penj mar adek: Jo-Gem mane oke odhi milambo kendore gi anyuolagi mane odong’ Yala nimar oganda mane odong’ loka oriwore gi jo-Libamba kaka joka Ojuodhi Tipo. Ok en yor bam kata dwanyruok ngang’. Kuom kendruok man ei Gem chal mana kaka nyikwa Podho bende nywomore kendgi.

Dhoudi/Gwenge mag Gem: Loka Siaya nitiere Gem-Rabango, Gem-Masumbi, Nyanza ma Milambo wan gi Gem Rabango, Asumbi, dilerna tiend wachni? Dibed ni magi e oganda ma ok olokore kata matin e dhout Gem?

Wuon Abila: Dwoko penj kuom dhoudi mane orito wat e kindgi g’anyuolagi mane odong’ Siaya gin mana kaka iwachono mak mana ok en ei Gem kende kata jo-Kagan mokiewo kod jo-Gem Asumbi bende ok kendre gi jo-Alego Kakan mane odong’ Siaya omiyo anyuola moko pod orito wat e kindgi giwegi mana kaka iwachono.

Penjo mar Angwen: Nyang'un en Ngaa? Jogem man Milambo gi Kochia ok kendre ngang' kendo ka waromo to waluongore ni Joka-Nyangun, lerna wachni. Ere kaka Nyangun donjo ei Ramogi?

Dwoko penj mar ang’wen: Wuod Gem atimo mos ni Nyang’un ok ayango maler to mak mana ni jo-Gem Asumbi gi jo-Kochia to gin anyuola achiel; Gem Asumbi gin joka-Owiti to Kochia gin joka Nyalwala mago yawuot Kwenda.

Penjo mar Abich? Nani en Ng’a? Ekind Gem Asumbi gi Abagusii but chiro Nyamira gi aora Riana ne nitiere bungu motwere malich mane humbe lach kendo ji ne oluoro ahinya ni "Bung’ Nani" Nani-ni dine obed Ja-Abagusii koso ne gin bimbe mane wasomo kaka "linani-amanani?" Mago kende oromu nyikwa Ramogi!

Dwoko penj mar abich: Chiro Nyamira e yo mochomo Suneka mano e gweng’ mane oting’o jo-Wanjare mane jokuoge miluongo ni joka Nani. Ogandani ne kwalo dhok ei Luo to gidhi gipando e kachiena, ring’ dhok mane gi nego to gipando e wi tado kama iluongo gi dho-Abagusii ni Rongo en kama oger gi yien machalo ng’ango. Anyuolani bende wachore ni gi chamo ring’ dhano, kitundu gigolo e liel ma gilok gago. Omiyo ok gin joma beyo ahinya. E piny masani to tinde piny owacho temo kapieyogi marach rach.

Mago to gi mamoko ageno ni Nyikwa Ramogi biro medo somo kodwa!

An Mogenou,

Mig. Ajos wuod Atiga Ny’Ochola

Wuon Abila, Jaluo dot Kom