Ber mondo watim nonro ka pok waketho dhowa e barupe ma wandiko

Migosi Wanga,

Daher mar ketoni ler e wi andiko ma osebedoe oboke makenya kaluore kod weche mag dongruok ma Rarieda. Migosi Odero ma ikelo gero kuome no okne en jandiko mar oboke ma iwachogo. kaponi isomo oboke mag fwambo wach Makenya, to tim nonro maber mondo inge godo ni ngat ma osebedo kandiko wechego en ngat ma onyuol e gwengno kendo, en ngat mabedo dala deweche mangeny katimo norno kapok ondiko wechene.

Marariyo, ber mondo itim nonro kapok iketho dhogi e weche ma samoro ok ingeyo malongo kata kaponi ingeyo moko to ok duto.In idak Amerka to e nadlo ma poni idhi Omia Malo to chlo ni ok iwuoth e gweng duto nyaka Omia Mwalo. Bedne Abidh ma idhiyegano ok man e bath apaya kama samoro in ichope kod nyamburoko matiende dongo ma ikawo Kisumo. Ndalo ma ma idok dala, migosi Wanga, to chalo mana ni wuodheni duto rem mana Omia Malo, to daher mar paroni ni Mmia Malo ok en Rarieda duto, Rarieda duong mohewo Omia Malo. Samoro ero ka ichoipo Omia malo to iringo e apaya mar lam manyien to nkiech okadho Omia malo machiegni kod Ndori kata Nyilima omiyo.

E seche madnikoni ni ok ingeyo ni sani e gweng mar East Asembo, nderni ok kadhore, kata mana ndara makadho Wera kochiko Kandaria nyka gwengu. Bende onge nyamburko makadho Daraja ma Nyadiwa ka ochiko Asembo Bay. Jotuo man e gwengno ok nyal chopo e ute thieth ma Abidha kata Ongielo, ka oweyo pek mar yudo nyamburko mayot mar chopo e ute thieth madongo kaka, Lwak, Bondo, Siaya kata Kisumo.

Weche mandikore e wach dongruok ma Rarieda ok onyiso ni onge gigo ma Tuju osetimo. Nitiere ma osetimo to bende nietier mangeny mapok otimo. Mangny mapok otimogo e gigo ma wawuoye to nikech gin e gigo manyalo kelo lokruok.

Bende kaka in ngat maodak e piny wasungu, kuma weche mag siasa itimoe kod ratiro mengeny, ok ber ka imiyo wangi ne pogruok man e kind dongruok ma PINY OWACHO MIYO JOGE to nikech mano HAKI margi, to koda DONGRUOK MA JA OD BURA MIYO GEWNG kama ochungne ka owuok e kirope owuon.

Gigo machalo kaka mach sitima, ute thieth, kuonde mag somo, apaya, to kod yore mag konyruok mangeny e piny ka piny, gin osigo mar piny owacho. Kony ma Ja od bura miyo jopiny kidam kidam, to kendo mana kuonde ma oparo ni ji ounge lwedo, ok en dongruok. Chiwo mag lwedo kelo mana dhier, kelo kwecho kendfo nyaow mar tiyo matek Samoro in ero jodalau chalo ni Tuju miyo gik moko moloyo jo Rarieda duto, ema omiyo ka ngato omulo wach Rarieda to ineno marach.

Kuom ranyisi, nyocha Tuju olando ni ogero ute moko sanja ne mond liete. Praono en paro maber, to penjjo en ma, pesa ma ogero go ute go biro wuok e kirope owuon koso mag piny owacho? Ka mage owuon to onge rach nikech onyalo timo gima odwaro kod omenda ne owuon ne thurgi mana kaka in bende samoro ioro pesa mag cgnago ka ji otho e gwengu. To ka en pesa mar jopiny kaka CDF, to gedo no bedo mana e chenro mar dongruok mar Rarieda mangima to nkiech Mond liete yudore e gwenge duto ok mana e chiro ma Aram kende.

Wach machielo en ni ogero utego e higa mar abich mar bedone e od bura, maeni weyo jopiny kod penjo mengeny. Kara ka mago ne nyalore, ango ma omiyo ngat madewo chandruok mar jopiny rito nyaka bang higa abich eka ochak miyo mond liete sanja ute mag mabati? Paro no to ber ahinya, to mak mana ni nango e sani? Mine gi uetgi go osebedo kachwer higni angwen mokalo kata moloyo kanyo.

Migosi Wanga, ikelo gero kod Migosi odero ni en (wan) oko to onge gima watimo, e gweng, to chalo ni ok ingeyo kaka Joluo man oko mar Kenyan ochopo kuonde ma gine tiere, Bende chalo ni ok ingeyo ni Joluo mangeny timo mangeny e gwnege gi kata bed ni ok timbego olandi kaka in ero ilando gik ma itmo ka idhi Abidha. Bende ingeyo ni en nga ma ochiwo lowo ma ogerie od thieth ma Abidha kama idhiyega no? Beden ingeyo ni eng nag mane okelo nganngo ma mon madwatonyore nindoe a Abidha kanyo? Bednne ingeyo ni en nga mane odhi oneno PM ma Nyanza mondo okel clinical officers ma iwachogo, kata man lab technician makoro nitere kanyo sani?

Korka wach chnago ma Joluo modak oko chiwo, ok apar ni migosi Odero kende ema timo mano. In ero chalo ni jogwengu kata dalau onge ngat mathoye omiyo mago gin gik ma ikawo kanono. Ka in ngat madhi dala Ji matho to tho koda Omia Malo, omiyo golo chango ka ngato otho ok en gima iket mana e wi joma odak Sweden. In nyalo bedo ni idak maber New York to ok jiduto man oko mar Kenya to nikech ok ingeyo kaka gichopo kuno.

Chalo bende ni ok ingeyo ni Joluo kata jo Asembo man loka koni, gidak nade, jomoko nyalo bedo ni pod somo, to kata kaka gisomo onge ngat ma ongeyo, omiyo ka ikelo gero kuom ji ma ok ingeyo ngech gi maber kata chiwo ma gikelo e gwengegi, to kata mana pakruok ma itimo e oboke mag fwambo wachgi ok chop kare.In ji adi a gwengu ma isekelo Ney York mondo oyud somo? Ji adi ma ichulonegi fees dala?ji adi ma isegeronegi udi dala? Apaya mane ma iseketo tinga ma oloso ka in dala? Kombe adi ma isengiewo ne primary school mane isome e gweng? Choche adi ma isekunyo ne school mane isomoe? Ji adi ma ise yudonegi tich e gweng?

Wach siasa ma piny Luo, chalo ni ok iwinj maber. Amerka kono chalo ni odino wangi kata oseloko pachi. Onge ngat ma rito Raila mondo obed Prime Minister eka piny Luo oyud dongruok. Joluo nyalo dongre kata Raila en PM kata ok en, mana kaka jo Turkana bende nyalo dongre ka Raila en PM kata ok en. Jo Rendile odak e dhier chakore 1963, mana kaka Joluo bende, richogo mana ni e wi piny owacho manitiere Kenya. Dhier kata chandruok man e piny jo Turkana, jo Masai, Samburu, jo Wadigu, Joluo, jo waluya, jo Okiek, kata kech machamo jo wakamba higa ka higa ok osebedoe nikech Oginga kodinga kata Raila.

Kuo mag pes piny owacho kata kuo mag lope kod puothe mane jo wagunda oweyo, ne okaw kod ji matin e kenya, mamoko pod omako loch nyka a sani, to ok ne en Odinga kata Muliro. Jokenya mangeny osekadho e od angech maonge kosa moro to mago ok ne en tim Raila. Omuom mag piny owacho kata mwandu mag piny Kenya osepogi e yoo ma ok nikare chakore 1963, to mago ok ne en Raila kata Odinga ema otimo kamano. Joma ne okedo ne uhuru duto otho ka odhier, to mano ok ne en tim Odinga kata Raila.

Ka nitere jakenya moro kata jaluo moro ma temo loko loch nanga mosekelo ne jokenyan duto chandruok, to jopiny bedo mana kod geno kuome, ka mano en Tuju kata raila, to onge wach. In ma koro in Amerikano, samoro ok ne in kenyaka e higni mag gana chiel mia ochiko kod piero aboro nyaka ochiko. Bende ingeyo ni nitere Joluo ma odak oko e piny wagunda nikech ne piny owach Makenya otimo kodigi neko nikech ne gikedo mondo kenya oyud lokruok? jogi moko pod somo, moko ne oke e pinje ma opogore opgore. Samoro ka in ne gik makamogo ok oyudi to inyalo wuoyo kaka iwuoyono Amerika kuno. Bende sani inyalo mana ndiko weche ma indikogi nikech jomoko ne ochiwo ngimagi kata ne oketo ngimagi e yor tho eka thuolo oyudore masani koro kata mana Tuju ma ipakono winjo mit mare.

Gima ber ka watimo waduto wan joma ndiko weche mag dongruok mapiny Luo gin:


Pogo dongruok am okel kod piny owacho kod dongruok ma okel kod ja od bura Siasa mariwo jokenya kod sisa mar mifwadhi kod ich lit mapogo jopiny Adiera e yoo ma omuom mowuok kuom piny owacho tiyo e gwenge duto ma wawuokie nono yore ma Joluo duto man oko mar kenya kata modak kapango nyalo tudore kod jo ut bura ma owuok e gwengegi mondo griw lwedo kaka piny Luo nyalo konyore


Dongruok mar piny Luo dwaro mana duoko joiny e pur kod Tinga to nikech dhok osetho orumo e gwenge kaka Asembo. Tinga naylo puro e saa kapok koth ochopo, bech pur yoot kendo tinga puro puothe mangeny kuom seche matin, Dhok masani kawo juma achiel kata ariyo eka tiek puodho. Pur machalo kama ema biro kelo chiemo kendo ngima maber ne Joluo kata jo Rarieda

Dongruok ma Rarieda nyalo bedo maber ka Jolupo kod jogo man kod yiedhi e dho nam oyudo omuom mar gero yiedhi madong mag ohala, kata tiegruok kendo omuom mar tero rech e chirni man oko mar Kenya.

Dongruok man Rarieda nyalo bedo maber ka kuonde tiegruok mag tij lwedo omedore e gweng. Nyithindo ma ok nyal yudo thuolo mar donjo e secondary nikech dhier nyalo yudo kaka puonjore tije

Dongruok ma Rarieda nyalo bedo maber ka yore mag yudo omuom kaka Micro finance ochopo e gweng mondo mine itim ohala, mamiyo ginyalo gero utegi giwegi.

Dongruok ma Rarieda kata piny Luo dawro ngiyo weche dongruok kod wich mabith, wang am oyawore kendo nonro mokwako kenyan mangima to nikech piny Luo ni e kenya. Omiyo gigo matimoer e piny kenyan mangima duodo pny Luo bende.

To mogik, dongruok am Rarieda kata Piny Luo mangima dwaro ni Ji kak Alex Wanga ma oseneno pinje maoko, olok pachgi, owe bedo kod wich madiny, owe kedo kod jowadgi machiow pachgi kata keto penjo ma owoinjore jo Rarieda penjore giwegi kaka gingiyo wechegi mag dongruok kod siasa Kenya kakaosebedo e ndalo mokalo to koad e higni mabiro.

Otieno Ong’ayo Stockholm University Sweden